Απόσπασμα από το βιβλίο του Χρήστου Φυλάκη “Αναμνήσεις από το Λαγκαδά

Το βιβλίο αποτελεί έκδοση του Πολιτιστικού Οργανισμού “Μυγδονία” και διανέμεται από βιβλιοπωλεία του Λαγκαδά

Η λίμνη του Λαγκαδά

Δεν μπορώ να μην γράψω λίγα λόγια απ' ότι θυμάμαι από τη λίμνη μας, το γιαλό όπως τον έλεγαν οι παλιοί Λαγκαδιανοί. Εχω αναμνήσεις από 80 χρόνια παλιότερα, από την εποχή που πήγαινα στο δημοτικό σχολείο, γύρω στα 1930, τότε που η λίμνη μας ήταν στις μεγάλες της δόξες, τότε που ήταν το στολίδι του κάμπου της Μυγδονίας και το νερό της έφτανε κοντά στα κτήματα του Πόνη. Ειχε καλάμια στην άκρη της λίμνης και χρειαζόταν 500 μέτρα και περισσότερο για να φθάσεις στο καθαρό νερό. Από την άκρη μέσα στα καλάμια κυκλοφορούσαν οι πλάβες, δηλαδή βάρκες που είχαν μυτερά σκαριά από κάτω, γιατί τα νερά ήταν ρηχά.

Οι καλύβες που έμεναν οι ψαράδες ήταν μέσα στα καλάμια, φτιαγμένες πάνω σε πασσάλους μέσα στο νερό, για να είναι πιο ασφαλείς οι παλιοί ψαράδες και από τα άγρια ζώα που είχε πολλά τότε, αλλά και από κλέφτες και λογής - λογής κακοποιούς. Αυτοί οι καλαμιώνες ήταν πραγματικός θησαυρός, γιατί ήταν πραγματική προστασία για ανθρώπους, για ζώα που έβρισκαν καταφύγιο, για εκατομμύρια πουλιά που έβρισκαν τροφή και ησυχία από ανθρώπους και αγρίμια. Μόλις νύχτωνε και έπεφτε το βράδυ, χώνονταν μέσα στα καλάμια χιλιάδες πάπιες, χήνες, αμέτρητες μπεκάτσες και κοτσύφια και χιλιάδες άλλα μικρά πουλιά.

Οι άνθρωποι είχαν επίσης ένα μικρό εισόδημα από τα καλάμια, γιατί πολλοί την άνοιξη πήγαιναν και τα έκοβαν, τα έκαναν δεμάτια και οι αγωγιάτες τα μετέφεραν στο Λαγκαδά. Εκεί στα συνεργεία των εργοδοτών δούλευαν αρκετοί εργάτες που έπλεκαν καλαμωτές, που ήταν απαραίτητες για τις οικοδομικές εργασίες, μια και τότε όλες οι κατασκευές στις στέγες και στα χωρίσματα των δωματίων γινόταν από καλαμωτές. Από αυτά τα καλάμια λοιπόν της λίμνης ζούσαν αρκετές οικογένειες τα καλοκαίρια. Το χειμώνα είχε απασχόληση και δουλειά για τους κυνηγούς, γιατί, όπως είπαμε, είχε πολλά πουλιά και άγρια ζώα, ακόμα και λαγούς και αλεπούδες. Δεν ήταν ερασιτέχνες κυνηγοί, αλλά επαγγελαμτίες που πωλούσαν τα κυνήγια τους για να οικονομήσουν τα προς το ζήν.

Τώρα ας έρθουμε στο κυριότερο επάγγελμα της λίμνης, τους ψαράδες. Το κυριότερο επάγγελμα των Λαγκαδιανών ήταν το ψάρεμα. Αυτό θεωρούνταν το πιο σίγουρο και αποδοτικό επάγγελμα της εποχής εκείνης και αυτό αποδείχτηκε όταν έγινε διανομή των κλήρων το 1930 στις οικογένειες του Λαγκαδά. Οι ψαράδες δεν έδειξαν ενδιαφέρον για τη γηυ, παρόλο που ο κλήρος ήταν 33 στρέμματα για τετραμελή οικογένεια. Στους ψαράδες όμως έδωσαν μόνο από 5 στρέμματα στον καθένα σε χωράφια τετάρτης κατηγορίας, κι αυτό γιατί το επάγγελμα του ψαρά θεωρούνταν καλό και προσοδοφόρο. Είναι αλήθεια οτι τότε είχε πολλά ψάρια, όπως γριβάδια, τούρνες, γκοτζάρια φημισμένα, τσιρόνια, σίρκες, περκιά, γουλιανούς, χέλια και πάρα πολλά λιστιά. Και ο κόσμος τότε λόγω της φτώχειας έτρωγε πολλά ψάρια, γαιτί ήταν το πιο φθηνό φαγητό. Αλλωστε, εδω εφευρέθηκε η τσιρονόπιτα Λαγκαδά.

Βέβαια, αυτά που λέμε δεν ίσχυαν μόνο για τους Λαγκαδιανούς, αλλά και για τους κατοίκους των γύρω χωριών που συνόρευαν με τη λίμνη. Είχε πολλούς ψαράδες τότε, γιατί οι άνθρωποι είχαν δουλειά όλο το χρόνο, εκτός από τις 40 μέρες απαγόρευσης για την περίοδο αναπαραγωγής των ψαριών. Τότε κάναν για λίγο τους γεωργούς και δούλευαν περιστασιακά στα χωράφια. Με λίγα λόγια, η λίμνη μας εκτός από την ομορφιά της, ήταν και ένας μεγάλος ευεργέτης που έδινε δουλειά σε χιλιάδες ανθρώπους.

Το 1941 με την μεγάλη πείνα, η λίμνη αποδείχτηκε μεγάλη μάνα για την περιοχή, γιατί έθρεψε τους ανθρώπους και έπαιξε σπουδαίο ρόλο τα δύσκολα χρόνια. Λες και από θαύμα, εκείνη την εποχή είχε πάρα πολλά ψάρια που έφταναν να θρέψουν και τους ντόπιους, αλλά και τους Γερμανούς που είχαν επιτάξει τη δουλειά των ψαράδων για να ταϊζουν το στρατό τους. Το χειμώνα εκείνης της χρονιάς η λίμνη πάγωσε και ο κόσμος έσπαγε τον πάγο και έβγαζε ψάρια. Πήγα και εγώ με τους φίλους μου, πήραμε βαριοπούλες και σκαρπέλα, σπάναμε τον πάγο και βγάζαμε ψάρια. Ο πάγος ήταν 10 – 15 εκατοστά πάχος, περπατούσαμε πάνω του και το κυριότερο κρατούσε τη στάθμη του νερού. Ολος ο κάμπος του Λαγκαδά είχε ευεργετηθεί από τη λίμνη, γιατί έκανε εύφορο το χώμα λόγω της υγρασίας του και χωρίς πότισμα έκαναν μεγάλες σοδειές οι ντομάτες, οι μελιτζάνες, τα καρπούζια, τα πεπόνια και τα καλαμπόκια. Ολάκερη η Θεσσαλονίκη τροφοδοτούνταν με τα καλύτερα και νοστιμότερα λαχανικά του Λαγκαδά.

Αργότερα ήρθε και ο σύλλογος κωπηλασίας και γινόταν προπονήσεις και αγώνες πρωταθλήματος. Υστερα ιδρύθηκε και ο κωπηλατικός σύλλογος Λαγκαδά και πήγαιναν και τα δικά μας παιδιά και γυμνάζονταν. Εκαναν και κτηριακές εγκαταστάσεις, έγινε και ασφαλτόστρωση μέχρι την παραλία της λίμνης και ήταν όνειρο να πηγαίνεις βόλτα είτε με το αυτοκίνητο, είτε με το ποδήλατο για να θαυμάσεις την ομορφιά της φύσης. Εκεί μαζευόμασταν τα Θεοφάνεια, όπου ο δεσπότης έριχνε το σταυρό για να αγιαστούν τα νερά και βουτούσαν μάλιστα και κολυμβητές. Όλα αυτά πριν από 15 χρόνια. Τώρα έσβησαν σαν ένα όνειρο. Τελευταία που πήγα και είδα την κατάσταση έφυγα τόσο στεναχωρημένος, που δεν πάτησα ξανά. Από τότε ζω με τις αναμνήσεις από εκείνα τα παλιά, καλά χρόνια που σας γράφω σήμερα.