Επιστρέφουν κάθε άνοιξη στο χωριό και μεταναστεύουν στα τέλη Αυγούστου

Του Πασχάλη Μητρακούδη

Δεν είναι λίγες οι φορές που διασχίζοντας τον κεντρικό δρόμο του Καβαλαρίου, σταματώ για λίγο και χαζεύω τις φωλιές των πελαργών που βρίσκονται πάνω στους στύλους της ΔΕΗ.

«Το Καβαλάρι είναι το χωριό με τις περισσότερες φωλιές λευκοπελαργών και ακολουθούν η Νυμφόπετρα και ο Αγιος Βασίλειος» θα μου πει η Ευαγγελία Κάρτα, υπάλληλος του Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας - Βόλβης. «Σε ένα περίπου μήνα θα ξεκινήσουν το μακρύ τους ταξίδι για την Αφρική, έχοντας ως αφετηρία την περιοχή του Εβρου όπου συναθροίζονται όλοι μαζί και ακολουθώντας τα παραλία της Μ. Ασίας, φτάνουν στην Αφρική». Πότε όμως έρχονται στην Ελλάδα; «Διασχίζοντας τη Μεσόγειο οι πελαργοί μεταναστεύουν από την Αφρική στην περιοχή του Λαγκαδά στα μέσα Μαρτίου για να ζευγαρώσουν και αρχίζουν να φεύγουν στα τέλη του Αυγούστου» αναφέρει η κ. Κάρτα και συνεχίζει λέγοντας πως «δεν είναι τυχαίο που επιλέγουν την περιοχή μας, αφού εδώ βρίσκουν μεγάλες πεδιάδες και κτηνοτροφικές μονάδες, όπου εξασφαλίζουν την τροφή τους, όπως έντομα, μικρά φίδια, ποντίκια, ψάρια και φυσικά νερό από τις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη».

Φέτος πραγματοποιήθηκε η πρώτη δακτυλίωση λευκοπελαργών από τον Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας - Βόλβης στην περιοχή του Καβαλαρίου. Συνολικά από πέντε φωλιές δακτυλιώθηκαν 20 νεοσσοί, ενώ συνολικά στην περιοχή αρμοδιότητας του Φορέα έχουν καταγραφεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια, από 86 μέχρι 99 φωλιές στις οποίες γεννιούνται κάθε χρόνο περίπου 200 νεοσσοί. Ο πληθυσμός τους στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 2.000 - 2.500 ζευγάρια.

Γενικά, οι πελαργοί είναι κοινωνικά όντα και δεν ενοχλούνται από την παρουσία του ανθρώπου, αφού ζουν πάντα σε κατοικημένες, πεδινές περιοχές. Δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στους στύλους της ΔΕΗ, όπου κάθονται και φτιάχνουν τις φωλιές τους επειδή είναι πολύ ψηλοί και μπορούν να εποπτεύουν από εκεί την περιοχή. Τις περισσότερες φορές το καλάθι της φωλιάς είναι τοποθετημένο από το συνεργείο της ΔΕΗ και το ζευγάρι επιστρέφει κάθε χρόνο στην παλιά του φωλιά. Οι πελαργοί δεν έχουν φυσικούς εχθρούς, όμως η ηλεκτροπληξία και η πρόσκρουση σε καλώδια είναι ένα από τα συχνότερα ατυχήματα, όπως και τα μολυσμένα από δηλητήριο και φυτοφάρμακα νερά. Για τους νεοσσούς, παγίδες μπορεί να αποτελέσουν τα κομμάτια σχοινιού και σύρματα που οι γονείς τους φέρνουν στη φωλιά και μπορεί να τραυματίσουν τα άκρα των νεοσσών ή να μπλεχτούν στα πόδια τους και έτσι να μεγαλώσουν στραβά.

Η αναπαραγωγή των πελαργών

Οι πελαργοί είναι μονογαμικά πουλιά. Όταν ωριμάσουν και ζευγαρώσουν, το αρσενικό με το θηλυκό διατηρούν το δεσμό τους για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Μετά την άφιξη ή την εκλογή της συντρόφου, το θηλυκό γεννά τον Απρίλιο, συνήθως 2-3, πολλές φορές όμως ως και 6 αυγά. Το κλώσισμα, που κρατάει 30 περίπου ημέρες, γίνεται και από τούς δυο γονείς. Αλλά και όταν εκκολαφθούν οι νεοσσοί, πάντα ένας από τους δυο γονείς μένει κοντά τους για να τους προστατεύει από τούς εχθρούς, τη βροχή, το κρύο ή τη ζέστη. Στην αρχή οι δυο γονείς εναλλάσσονται κανονικά. Φεύγει ο ένας και ξαναγυρίζει μετά από δύο ώρες, για να φύγει ο άλλος.

Τα νεογνά όταν εκκολαφθούν, έχουν τα μάτια ανοιχτά και το σώμα τους σκεπάζεται με πτίλα, αλλά δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τη φωλιά και να πετάξουν. Γι” αυτό αναγκαστικά τρέφονται από τους γονείς τους. Τα μικρά έχουν μαύρο ράμφος που καθώς μεγαλώνουν, γίνεται καστανόχρωμο. Οι νεαροί πελαργοί που δεν έχουν ακόμα ενηλικιωθεί έχουν ωχρό κόκκινο ως πορτοκαλί ράμφος και πόδια.

Σε 3-4 εβδομάδες οι νεοσσοί μπορούν και στέκονται για μερικά λεπτά στα πόδια τους και μετά από επτά εβδομάδες για ένα τέταρτο περίπου. Αποκτούν τα πρώτα τους φτερά στην τρίτη εβδομάδα από όταν γεννηθούν, αργότερα αρχίζουν να εξασκούνται στο πέταγμα. Αλλά και όταν αρχίσουν να πετούν, επί 15 μέρες ακόμη εξακολουθούν να τρέφονται από τους γονείς τους και να κοιμούνται στη φωλιά. Κατόπιν γίνονται ανεξάρτητοι.

Οι μικροί πελαργοί τρέφονται και από τους δυο γονείς τους. Στην αρχή αυτοί αποβάλλουν με την μορφή εμετού την τροφή στο μέσο της φωλιάς απ’ όπου οι νεοσσοί την παίρνουν μόνοι τους. Οι γονείς, ιδίως τις θερμές ημέρες, ποτίζουν συχνά τα μικρά τους με νερό. Τα αχώνευτα μέρη της τροφής όπως τρίχες, κομμάτια από δέρμα ή όστρακα, άμμο, πετραδάκια κλπ., από ηλικία 20 ημερών οι μικροί πελαργοί μαθαίνουν να τα αποβάλλουν από το στόμα, συνήθως την νύχτα, σε μορφή μικρών σβόλων.

Όταν οι νεοσσοί αντιληφθούν κάποιον κίνδυνο πέφτουν στο δάπεδο της φωλιάς και πέφτουν σε ακινησία. Αυτό το κάνουν ακόμα και όταν επιστρέφουν οι γονείς τους στην φωλιά. Αυτή η συμπεριφορά βοηθάει πολύ τους επιστήμονες όταν τα δακτυλιώνουν, μιας και οι νεοσσοί δεν αντιδρούν καθόλου.

Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής, εκτός από τα ζευγάρια των πελαργών, γυρίζουν εδώ και εκεί και αζευγάρωτοι πελαργοί, που σε μερικές περιοχές πηγαίνουν κοπαδιαστά σε ομάδες έως 30 άτομα. Αυτοί είναι ανώριμα άτομα, αλλά και «εργένηδες», που για διάφορους λόγους δεν κλωσούν.