ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
ΣΤΟ ΝOMO 3869/2010 (ΝΟΜΟΣ ΚΑΤΣΕΛΗ)

Του Δικηγόρου Δημήτρη Τσαπάρα

Με τις διατάξεις του Νόμου 4336/2015 που ψηφίστηκε πρόσφατα στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου, επέρχονται σημαντικές τροποποιήσεις στο Νόμο 3869/2010 (γνωστό και ως «Νόμο Κατσέλη για υπερχρεωμένα νοικοκυριά»), καθώς με τις νέες διατάξεις διευρύνονται οι δυνατότητες για τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα, προβλέπεται ακόμα και διαγραφή χρεών για όσους βρίσκονται σε πλήρη ανέχεια, ενώ μειώνεται σημαντικά και ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων.

Ειδικότερα εισάγονται οι παρακάτω νομοθετικές ρυθμίσεις:

- Στις ρυθμίσεις του Νόμου υπάγονται πλέον και οι βεβαιωμένες οφειλές προς το Δημόσιο και ειδικότερα βεβαιωμένα χρέη σε εφορίες, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α) πρώτου και δευτέρου βαθμού και ασφαλιστικά ταμεία (Ι.Κ.Α, Ο.Α.Ε.Ε κ.α), συμπεριλαμβανομένων των οφειλών που προκύπτουν από εισφορά σε χρήμα ή την μετατροπή εισφοράς γης σε χρήμα των προς ένταξη ή και των ήδη ενταγμένων ιδιοκτησιών, σύμφωνα με το Ν. 1337/1983. Ωστόσο οι οφειλές προς το Δημόσιο πρέπει υποχρεωτικά να συντρέχουν με οφειλές προς ιδιώτες. Δηλαδή δεν εμπίπτουν στο Νόμο προς ρύθμιση αποκλειστικά και μόνο χρέη προς το δημόσιο αλλά απαιτούνται και χρέη προς ιδιώτες (π.χ οφειλές προς τράπεζες). Επίσης οι οφειλές προς το δημόσιο πρέπει να έχουν γεννηθεί ένα (1) έτος πριν την υποβολή της αίτησης για την υπαγωγή στο Νόμο Κατσέλη. Συνεπώς οι πολίτες που αποδεικνύουν ότι βρίσκονται ή θα βρεθούν σε μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών κάθε είδους, θα μπορούν να «συγκεντρώσουν» όλα τα χρέη (δημόσια και ιδιωτικά) και να ζητούν από τα Ειρηνοδικεία δικαστική ρύθμιση για όλα.

- Σε περίπτωση που οι οφειλές προς το Δημόσιο τελούν ήδη υπό άλλη (διοικητική) ρύθμιση, ο αιτών δύναται να επιλέξει είτε να τις εντάξει προς ευνοϊκότερη ρύθμιση στο Νόμο Κατσέλη είτε να εξακολουθήσει την τήρηση της υφιστάμενης ρύθμισης.

- Δεν εντάσσονται στο Νόμο και δε ρυθμίζονται οι οφειλές οι οποίες: είτε α) δημιουργήθηκαν από αδίκημα που τελέσθηκε από τον οφειλέτη με δόλο ή βαρεία αμέλεια, είτε β) συνίστανται σε διοικητικά πρόστιμα ή χρηματικές ποινές, είτε γ) αφορούν στην υποχρέωση διατροφής συζύγου ή ανηλίκου τέκνου.

- Με εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού Δικαιοσύνης διευκρινίζεται ότι δεν είναι δυνατή η ρύθμιση οφειλών που προέρχονται από μη απόδοση Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α), καθώς η μη απόδοσή του αποτελεί αδίκημα.

- Ορίζεται προθεσμία δύο (2) ημερών από την παραλαβή της αίτησης του οφειλέτη και των σχετικών εγγράφων, εντός της οποίας η γραμματεία του αρμόδιου ειρηνοδικείου προβαίνει σε τυπικό έλεγχο αυτής και εφόσον δεν διαπιστωθεί κάποια έλλειψη, η αίτηση του οφειλέτη εισάγεται άμεσα προς προσδιορισμό δικασίμου για συζήτηση.

- Η δικάσιμος για τη συζήτηση της αίτησης του οφειλέτη προσδιορίζεται υποχρεωτικώς εντός έξι (6) μηνών από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της κατάθεσής της στη γραμματεία του αρμόδιου Ειρηνοδικείου.

-  Ορίζεται ανώτατη χρονική ισχύς έξι (6) μηνών για την χορήγηση της προσωρινής διαταγής από τον αρμόδιο ειρηνοδίκη, αρχομένης από την ολοκλήρωση της κατάθεσης της αίτησης ή εφόσον η συζήτηση της κύριας αιτήσεως έχει προσδιορισθεί σε βραχύτερο χρόνο, έως την ημέρα συζήτησης της κύριας αιτήσεως του οφειλέτη.

- Ορίζεται διαδικασία «ταχείας διευθέτησης μικροοφειλών», η οποία απευθύνεται κυρίως σε πολύ φτωχά νοικοκυριά, χωρίς περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματα, που θα μπορούν αρχικά να παγώσουν για 18 μήνες και εν συνεχεία να διαγράψουν οριστικά χρέη μέχρι 20.000 ευρώ τα οποία συνήθως αφορούν καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες χωρίς προσημειώσεις.

- Αλλάζουν τα όρια προστασίας πρώτης κατοικίας καθώς με κοινή υπουργική απόφαση των υπουργών Οικονομίας - Υποδομών - Ναυτιλίας - Τουρισμού και Δικαιοσύνης - Διαφάνειας - Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα επανακαθοριστούν τα κριτήρια για την προστασία της πρώτης κατοικίας των οφειλετών που εντάσσονται στο Νόμο Κατσέλη. Μέχρι σήμερα από την εκποίηση ακινήτων και τους πλειστηριασμούς εξαιρείται η πρώτη κατοικία εφόσον η αξία της δεν υπερβαίνει το αφορολόγητο όριο απόκτησης πρώτης κατοικίας προσαυξημένο κατά 50%. Προστατεύονται δηλαδή σπίτια με αντικειμενική αξία μέχρι 300.000 ευρώ για τους άγαμους (200.000 αφορολόγητο + 50%), μέχρι 375.000 ευρώ για τους έγγαμους και μέχρι 450.000 ευρώ για τις οικογένειες με δύο παιδιά. Οι αξίες αυτές εκτιμάται ότι θα μειωθούν. 

- Εισάγεται το κριτήριο των «εύλογων δαπανών διαβίωσης» (προσδιορίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ), οι οποίες αφαιρούνται από το εισόδημα του οφειλέτη και της οικογένειάς του, προκειμένου να καθοριστούν οι  μηνιαίες καταβολές του οφειλέτη προς του πιστωτές του. Έτσι οι «εύλογες δαπάνες διαβίωσης» (700 - 1.700 ευρώ ανά νοικοκυριό) παίζουν πλέον καθοριστικό ρόλο στην έγκριση της αίτησης και στη δόση που ορίζει ο δικαστής.

-  Οι μηνιαίες δόσεις που θα καταβάλλει, συμμέτρως προς όλους τους πιστωτές του ο οφειλέτης, μέχρι την εκδίκαση της κύριας αίτησής του, θα προσδιορίζονται με βάση τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του. Σε κάθε περίπτωση, το ποσό δεν μπορεί να είναι κατώτερο από το 10% των μηνιαίων δόσεων που κατέβαλλε ο οφειλέτης πριν από την υποβολή της αίτησης ή κάτω από 40 ευρώ. ’νεργοι ή οφειλέτες με σοβαρές ανίατες ασθένειες θα τυγχάνουν μικρότερων δόσεων, ή ακόμη και απαλλαγής από αυτές.

- Αν τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη δεν είναι επαρκή, το δικαστήριο, αφού αφαιρέσει το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των ευλόγων δαπανών διαβίωσης του ιδίου και των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του, διατάσσει την καταβολή μηνιαίως, για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών, του ποσού που απομένει με βάση τα περιουσιακά στοιχεία και τα πάσης φύσεως εισοδήματά του, για την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών του, συμμέτρως διανεμόμενου.

- Προβλέπεται η επικαιροποίηση των εκκρεμών αιτήσεων. Οι χιλιάδες οφειλέτες, των οποίων οι αιτήσεις εκκρεμούν προς συζήτηση στα δικαστήρια με ορίζοντα μέχρι και το 2031, είναι υποχρεωμένοι πλέον να επικαιροποιήσουν μέσα σε έξι (6) μήνες τα στοιχεία του φακέλου τους, ώστε να μην αποκλειστούν. Τυχόν παράβαση της διάταξης και μη υποβολή επικαιροποιημένων στοιχείων, επιφέρει για τον οφειλέτη τις συνέπειες της μη ειλικρινούς δήλωσης και την απώλεια της προστασίας του.         

- Όσοι θέλουν να εκμεταλλευτούν πλέον τις νέες διατάξεις και να διευθετήσουν και τυχόν χρέη τους προς το Δημόσιο, θα πρέπει επίσης να υποβάλουν από την αρχή νέες αιτήσεις στα Ειρηνοδικεία, στις οποίες θα συμπεριλάβουν και τις ανωτέρω οφειλές τους, παραιτούμενοι από την προηγούμενη αίτηση.

- Προβλέπεται συντομότερη δικάσιμος των υποθέσεων που έχουν ήδη προσδιοριστεί σε κάποια Ειρηνοδικεία. Ειδικότερα όλοι οι οφειλέτες που έχουν ήδη υποβάλει αίτηση υπαγωγής στις διατάξεις του Νόμου Κατσέλη και των οποίων η υπόθεση έχει προσδιοριστεί να συζητηθεί πέραν μιας τριετίας από το χρόνο έναρξης ισχύος του παρόντος Νόμου, δηλαδή έχει προσδιοριστεί για συζήτηση μετά τις 19.08.2018, μπορούν να υποβάλλουν, εντός προθεσμίας τεσσάρων (4) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος Νόμου, αίτηση για επαναπροσδιορισμό της συζήτησης της υπόθεσής τους σε συντομότερη δικάσιμο. Εάν οι οφειλέτες αδρανήσουν και παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία των τεσσάρων (4) μηνών, τότε η υπόθεση τους επαναπροσδιορίζεται αυτεπαγγέλτως με επιμέλεια της γραμματείας του αρμόδιου Ειρηνοδικείου.