27-01-2016
Αρθρο του δικηγόρου Δημήτρη Τσαπάρα για τα δικαιώματα του κομιστή ακάλυπτης επιταγής
Τα δικαιώματα του κομιστή ακάλυπτης επιταγής
Επιταγή είναι το αξιόγραφο με το οποίο ο εκδότης του εγγράφου δίνει εντολή στον πληρωτή (τραπεζικό ίδρυμα) να πληρώσει ένα ορισμένο χρηματικό ποσό στον κομιστή (κάτοχό) της επιταγής, με ανάληψη από τον τραπεζικό λογαριασμό του εκδότη. Η επιταγή πρέπει να εμφανισθεί από το νόμιμο κομιστή της προς πληρωμή σε προθεσμία οκτώ (8) ημερών από την χρονολογία έκδοσής της. Αν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια στον λογαριασμό του εκδότη, ο κομιστής δίνει την επιταγή στην τράπεζα και αναλαμβάνει το αναγραφόμενο ποσό. Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια στο λογαριασμό του εκδότη, η επιταγή δεν θα πληρωθεί, θα «σφραγιστεί» από την τράπεζα και ο κομιστής μπορεί να στραφεί προς πληρωμή κατά του εκδότη, των οπισθογράφων και των τριτεγγυητών. Με τη «σφράγιση» της επιταγής από την τράπεζα λόγω έλλειψης διαθεσίμων κεφαλαίων, η επιταγή αναγγέλλεται από το υποκατάστημα στον Τειρεσία και ο εκδότης της εισάγεται απευθείας στη λίστα του. Η ως άνω εγγραφή του εκδότη της επιταγής στον Τειρεσία, γίνεται απευθείας γνωστή σε όλες της τράπεζες. Οι Τράπεζες μόλις λάβουν γνώση της σφράγισης παύουν τη χορήγηση οποιαδήποτε πίστωσης στον εκδότη της επιταγής. Ο κομιστής (κάτοχος) ακάλυπτης επιταγής απολαμβάνει αυξημένης προστασίας για την ικανοποίηση των δικαιωμάτων του, η οποία περιλαμβάνει τόσο τη δυνατότητα ποινικής δίωξης σε βάρος του εκδότη (άρθρο 79 Ν. 5960/1933) όσο και την επιδίωξη είσπραξης της απαιτήσεώς του στα πολιτικά δικαστήρια είτε με βάση το δίκαιο της επιταγής (άρθρα 40 και 60 Ν. 5960/1933) είτε με βάση τις διατάξεις περί αδικοπραξίας (άρθρα 914 επ. ΑΚ).
1) Ποινική προστασία
Το άρθρο 79 του Ν. 5960/1933, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 του Ν.Δ 1325/1972, θεσπίζει ως ποινικό αδίκημα την έκδοση ακάλυπτης επιταγής για την διάπραξη του οποίου μάλιστα αρκεί ο ενδεχόμενος δόλος. Για να στοιχειοθετηθεί το έγκλημα της ακάλυπτης επιταγής απαιτείται να πληρούνται τα εξής στοιχεία: α) έκδοση τυπικά έγκυρης επιταγής, β) εμφάνιση της επιταγής προς πληρωμή στην πληρώτρια Τράπεζα εμπρόθεσμα, δηλαδή μέσα στην προθεσμία των οκτώ (8) ημερών που ξεκινά από την επομένη της χρονολογίας εκδόσεως που αναφέρεται στο σώμα της επιταγής, γ) μη πληρωμή της επιταγής λόγω έλλειψης επαρκών διαθέσιμων κεφαλαίων κατά τον χρόνο έκδοσης ή πληρωμής της επιταγής. Με έλλειψη διαθέσιμων κεφαλαίων η νομολογία εξομοιώνει και την πρόωρη ανάκληση της επιταγής, δηλαδή την περίπτωση κατά την οποία ναι μεν υπήρχαν διαθέσιμα κεφάλαια στο λογαριασμό του εκδότη, αλλά αυτός ανακάλεσε μέσα στην προθεσμία εμφανίσεως την επιταγή ή έδωσε εντολή στην τράπεζα να μην πληρώσει τη συγκεκριμένη επιταγή από τα κεφάλαιά του και η τράπεζα υπακούοντας στην εντολή του εκδότη αρνήθηκε να πληρώσει. Και στην περίπτωση αυτή λοιπόν στοιχειοθετείται το αδίκημα της ακάλυπτης επιταγής (Άρειος Πάγος 147/2007). Η ποινική δίωξη για το αδίκημα της ακάλυπτης επιταγής δεν ασκείται αυτεπάγγελτα, αλλά μόνον μετά από έγκληση (μήνυση) του κομιστή της επιταγής που δεν πληρώθηκε ή μετά από έγκληση εκείνου που έγινε κομιστής επειδή πλήρωσε ύστερα από αναγωγή (εξ’ αναγωγής υπόχρεος). Αναλυτικότερα ο κομιστής της επιταγής δύναται να υποβάλλει κατά του εκδότη της έγκληση (μήνυση) στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών εντός της αποκλειστικής προθεσμίας τριών (3) μηνών από την ημερομηνία εμφάνισης της επιταγής προς πληρωμή στην πληρώτρια τράπεζα. Με την έγκληση δεν επιδιώκεται η είσπραξη του ποσού της επιταγής, αλλά η ποινική τιμωρία του εκδότη της. Η ποινή για τον εκδότη ακάλυπτης επιταγής είναι φυλάκιση από τρεις (3) μήνες μέχρι πέντε (5) έτη καθώς και χρηματική ποινή. Το αξιόποινο εξαλείφεται αν ο υπαίτιος αποζημιώσει πλήρως τον κομιστή μετά την νόμιμη εμφάνιση και μη πληρωμή της επιταγής.
2) Αστική προστασία
Ο δικαιούχος αξίωσης ακάλυπτης επιταγής μπορεί να διεκδικήσει την είσπραξη του αναγραφόμενου ποσού της επιταγής, είτε υποβάλλοντας αίτηση για έκδοση διαταγής πληρωμής σε βάρος του εκδότη και των οπισθογράφων, είτε ασκώντας αγωγή αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας (914 ΑΚ), είτε τέλος ασκώντας αγωγή αδικαιολογήτου πλουτισμού (904 ΑΚ).
2α. Διαταγή Πληρωμής
Η διαταγή πληρωμής εκδίδεται ύστερα από αίτηση που υποβάλλεται στο αρμόδιο Δικαστήριο. Η διαδικασία έκδοσης διαταγής προς πληρωμή έχει ως σκοπό να αποκτήσει ο κομιστής της επιταγής με μια ταχεία και ολιγοδάπανη διαδικασία και μάλιστα χωρίς να γίνει δικαστήριο και χωρίς καν να κλητευθεί η άλλη πλευρά, έναν εκτελεστό τίτλο με το οποίο μπορεί να διεκδικήσει τα χρήματά του. Μετά την έκδοση της διαταγής πληρωμής από το αρμόδιο δικαστήριο, αρκεί να κοινοποιηθεί η διαταγή αυτή στον αντίδικο με επιταγή προς πληρωμή της απαίτησης και των εξόδων. Από τη στιγμή αυτή, εάν ο οφειλέτης δεν θέλει να δει την περιουσία του να κατάσχεται, θα πρέπει να εξοφλήσει την απαίτηση και τα σχετικά έξοδα. Η διαταγή πληρωμής σε βάρος του εκδότη και των λοιπών οπισθογράφων της επιταγής, πρέπει να εκδοθεί και να επιδοθεί μέσα σε αποκλειστική προθεσμία έξι (6) μηνών από τη λήξη της προθεσμίας προς εμφάνιση της επιταγής.
2β. Αγωγή αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας
Εναλλακτικά δύναται η δυνατότητα στον κομιστή, αλλά και στον εξ’ αναγωγής υπόχρεο που πλήρωσε την επιταγή και κατέστη τοιουτοτρόπως κομιστής της αυτής, να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης ζητώντας από το αρμόδιο δικαστήριο την καταδίκη του εκδότη σε χρηματική αποζημίωση σύμφωνα με τις διατάξεις περί αδικοπραξίας (άρθρο 914 ΑΚ), καθώς και την προσωπική κράτηση του εκδότη ως μέσο εκτέλεσης της απόφασης που θα εκδοθεί, χρονικής διάρκειας ανάλογα με το ποσό της ακάλυπτης επιταγής (άρθρο 1047 ΚΠολΔ). Η αγωγή για αποζημίωση σε βάρος του εκδότη και των λοιπών οπισθογράφων της επιταγής παραγράφεται αφού παρέλθουν πέντε (5) έτη από την ημερομηνία εμφάνισης της επιταγής προς πληρωμή στην πληρώτρια τράπεζα (άρθρο 937 ΑΚ).
2γ. Αγωγή με βάση τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού.
Επειδή η επιταγή χρησιμεύει ως μέσο πληρωμής, η παραγραφή των αξιώσεων που απορρέουν απ’ αυτή είναι πολύ σύντομη. Σε περίπτωση λοιπόν κατά την οποία ο κομιστής έχει χάσει το αναγωγικό του δικαίωμα, είτε επειδή δεν εμφάνισε έγκαιρα την επιταγή στην πληρώτρια τράπεζα, είτε επειδή δε βεβαίωσε την άρνηση πληρωμής κατά τον ορθό τρόπο, είτε επειδή έχει παραγραφεί η αξίωσή του, έχει δικαίωμα να ασκήσει κατά του εκδότη και των οπισθογράφων του αγωγή αδικαιολογήτου πλουτισμού σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 904 επόμενα του Αστικού Κώδικα. Η αγωγή κατά του εκδότη και λοιπών οπισθογράφων της επιταγής με βάση τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού παραγράφεται μετά την πάροδο πέντε (5) ετών από τη χρονολογία έκδοσης της επιταγής.
ALBUM
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
.jpg)
