Διήγημα: Πόσο ν’ αντέξει μια Πατρίδα χωρίς ήρωες;

Γεννήθηκα σ’ ένα τόπο που έμαθα την ιστορία του, όχι μόνο στο σχολειό, αλλά και στο σπίτι, γιατί η κάθε οικογενειακή μάζωξη είχε ένα χαρακτήρα θαρρείς διδακτικό, εθνικό. Μαζευόμασταν όλο το σόι και ανάμεσα στις ελιές, τα τουρσιά  και τη ρακί, ξεκινούσαν οι ιστορίες για τα παλιά. Από τα απίθανα καλαμπούρια της γειτονιάς και του χωριού, ως τις ιστορίες της κατοχής και των πολέμων, και άνοιγα εκστατικός τα μάτια μου και τ’ αυτιά μου για να ρουφήξω όσο μπορούσα αυτό το νέκταρ της φυλής μας, που τελειωμό δεν είχε ποτέ.

Οι άνθρωποι που μιλούσαν ήταν αυτοί που έζησαν τις ιστορίες, που πρωταγωνίστησαν, άλλος λίγο-άλλος πολύ, σε όλα τα ιστορικά γεγονότα  της γενιάς τους. Μακεδόνες όλοι στην καταγωγή, γεννημένοι στο Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, έζησαν σε εποχές που σήμερα διαβάζουμε μόνο σε μυθιστορηματικές εκδόσεις μπλεγμένες με πολέμους, αγάπες, μίση και φόβο. Το σόι μοιρασμένο στα δύο, άλλοι του «κάμπου» και άλλοι του «βουνού», δηλαδή από αυτούς που πήραν κάποτε τα βουνά στην κατοχή και είδαν κι έπαθαν να ξαναγυρίσουν πίσω, κυνηγημένοι και πληγωμένοι. Παρ΄όλα αυτά το αίμα νερό δεν γίνεται. Η φιλόξενη πόλη κράτησε στην αγκαλιά της όλους αυτούς που την διάλεξαν για πατρίδα τους, άσχετα αν κάποιοι, κυρίως γαμπροί αλλά και νύφες, τραβούσε η ρίζα τους από Θράκη, Σμύρνη, Μικρασία, πολιτογραφήθηκαν ντόπιοι μακεδόνες. Aλλωστε οι εποχές που έζησαν κι αυτοί και οι γονείς τους ήταν ανέστιες, εδώ και χρόνια.

Όταν για παράδειγμα μετά την επανάσταση της Μακεδονίας υπό τον Εμμανουήλ Παππά μπλέχτηκαν στην ιδέα να διώξουν το τούρκο και μάτωσαν, αναγκάστηκαν να αναζητήσουν άλλη γη,  για να απλώσουν τα όνειρά τους, και να μεγαλώσουν τα παιδιά που κοιλοπονούσαν οι μανάδες τους. Ξενιτεύτηκαν σε μέρη μακρινά, που μύριζε βυζάντιο, μαζί με τα κοπάδια και τα υποστατικά τους για να σώσουν το κεφάλι τους, σε μέρη που ήταν κάτω από τη σκέπη του πατριαρχείου γι αυτό το λέγαν πως ήταν πατριαρχικοί, σε αντίθεση με άλλους του χωριού που έγιναν εξαρχικοί. Η Αχρίδα τους δέχτηκε με αγάπη, η λίμνη της έγινε μάνα για τα παιδιά τους, κι αυτοί μαθημένοι από τον κάμπο του Λαγκαδά όργωσαν τα σωθικά της για να βλαστήσουν τη γη. ’λλοι πήγαν βορειότερα στη Βόρεια Ήπειρο και στην αρχαία Σκούταρη, σημερινή Σκόδρα και διάλεξαν το μέρος όχι μονάχα γιατί ήταν ελληνικό αναντάμ –μπαμπαντάμ, αλλά γιατί έμοιαζε με τη γενέτειρά τους, κι ήταν κάμπος πλούσιος για τα ζώα τους, είχε δύο λίμνες-αδελφές θαρρείς, σαν τη Βόλβη και την Κορώνεια, και είχε, κοίτα να δεις σύμπτωση, για πολιούχο της αγιά-Παρασκευή!

Οι περιοχές έσφυζαν από έλληνες που κούρνιασαν εκεί για να γλυτώσουν το μαχαίρι. Και Αλβανικά έμαθαν και Σλαβικά έμαθαν και τούρκικα μιλούσαν, αλλά η καρδιά χτυπούσε ρωμέϊκα! Έζησαν εκεί ως να καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός των τούρκων και κατά το 1860 ξαναγύρισαν στη φωλιά τους. Μπορεί να την βρήκαν χαλασμένη, αλλά την ξανάχτισαν με πολύ αγάπη και μεράκι. Αυτά λέγανε οι μεγάλοι κι αυτά ρουφούσε το αυτί μου, από τις κουβέντες τους. Κι ύστερα άρχιζαν οι ιστορίες και τα ερωτήματα, τι να έγινε ο Δημητρός που χάθηκε στον πόλεμο και ακόμα αγνοείται; Λες να ζει; Λες να έφυγε για πιο βόρεια και να γλύτωσε; Λες να υπάρχει κάπου και να ξανάκανε τη ζωή του σε άλλη πατρίδα; Κι o άλλος ο Γιώργης; Τότε που με το παιδομάζωμα τα φυγάδεψαν για έξω; Πού να βρίσκεται ο καψερός; Η μάννα του έφυγε με τον καημό του κι άναβε κάθε μέρα καντήλι στη μνήμη του!

Οι ιστορίες δεν τέλειωναν ποτέ για τα παλιά, μόνο όταν ερχόταν η κουβέντα για το σήμερα, εκεί τραβούσε ο καθένας το σπαθί του έτοιμοι να αλληλοσφαγούν για τα πολιτικά τους. Ο καθένας στο μετερίζι του έτοιμος να πυροβολήσει. Όμως δεν ήταν λίγες οι φορές που καθώς κάποιο δάκρυ κι ένας κόμπος ανέβαινε στο λαιμό, άρχιζαν να καταλαγιάζουν τα εμφύλια πάθη. Αδιόρθωτοι έλληνες! Ιστορίες, ιστορίες, αφηγήσεις από την ξενιτειά, τη φυγή, το κυνηγητό. Ημέρωνε όμως η καρδιά καθώς βλέπαν την μπάμπω, τη γιαγιά, να κάθεται στην άκρη αμίλητη και να συλλογάται, ποιος ξέρει τι απ΄τα παλιά!

Πόσα δεν άκουσε κι αυτή, από πεθερές, από πεθερούς, συγγενείς και γειτόνους τόσα χρόνια και τι ιστορίες έλεγε στα εγγόνια για αγίους και ήρωες, για τον Μεγαλέξαντρο, τον Κολοκοτρώνη, τον Βενιζέλο, τον Μεταξά, την κατοχή, τους νεκρούς, τους χαμένους και για το χωριό μας! Τα παιδιά κι αυτά στη γραμμή των γονιών τους, η ελληνική τρέλα μεταδίδεται λένε με το DNΑ, κι άρχιζαν να φιλονικούν για τα κόμματα για ένα δίφραγκο που έδινε κρυφά ο θείος, πιάνοντας το τραγούδι της εποχής: «Όσο αξίζεις εσύ Κώστα Καραμανλή, δεν αξίζουν μαζί ο Παπανδρέου κι η Βουλή»!!!, και η απάντηση ερχόταν άμεση και βροντερή από την άλλη ομάδα που εξαγοράζονταν με καραμέλα: «Στης Λαρίσης το ποτάμι που το λένε Πηνειό, εκεί θα πνίξει ο Παπανδρέου της ΕΡΕ τον αρχηγό»!!! Χειροκροτήματα, φωνές, γέλια και δόστου απ’ την αρχή. Όμως πάντα τον τελευταίο λόγο είχε η γιαγιά, που στεναχωριόταν να μας βλέπει διχασμένους και ζητούσε να τραγουδήσουμε την παραγγελιά της για να «μονοήσουμε», όπως έλεγε και ξεκινούσε πρώτη: «Μακεδονία ξακουστή του Αλεξάνδρου η χώρα, που έδιωξες τους βάρβαρους κι ελεύθερη είσαι τώρα»!!! Από τότε πέρασαν χρόνια, οι παλιοί έφυγαν, οι νέοι που ήρθαν δεν μαζεύονται πια όπως παλιά, κι αν μαζευτούν μπορεί να ξανατραβήξουν μαχαίρια για το κόμμα τους! Οι ηγεσίες φεύγουν κι αυτές, χωρίς να μπορείς πλέον να μιλήσεις για μεγάλους και ήρωες! Πόσο ν’ αντέξει μια πατρίδα χωρίς ήρωες! Περιμένουμε απλά την επόμενη εθνική γιορτή ν΄ακούσουμε για ήρωες, για πατρίδα και λευτεριά για να ζεσταθεί λίγο η καρδιά μας.

Πήρα τη σημαία και την κρέμασα στο μπαλκόνι, έχει καιρό ακόμα για τον Μάρτη, αλλά είπα άστην να κυματίζει να ψυχώνεται η συνείδηση, να την βλέπουν οι οχτροί και να σκιάζονται. Δεν έχουμε άλλο τρόπο ν' αντισταθούμε, μόνο να κρεμάσουμε τη σημαία στο μπαλκόνι!!!

ΤΡΥΦΩΝ  ΤΣΟΜΠΑΝΗΣ