Η πόλη του Λαγκαδά ήταν κάποτε μια από τις αρχαιότερες πόλεις της επαρχίας μας με μια ιστορία που χάνεται στο βάθος των αιώνων. Μέσα σ΄αυτό λοιπόν το ιστορικό παρελθόν έχτισε ένα πολιτισμό που θα μπορούσε σήμερα να ζήσει και να θρέψει όλους τους κατοίκους της.
Δυστυχώς όμως όσοι κληρονομήσαμε αυτόν τον πολιτισμό δεν τον γνωρίσαμε, δεν τον αγαπήσαμε, δεν το σεβαστήκαμε και το κυριότερο δεν τον συντηρήσαμε για να διδάξουμε στα παιδιά μας τις ρίζες μας και τις αξίες μας. Αυτός δε ο πολιτισμός έχει να κάνει με ήθη και έθιμα, ένδοξες ιστορικές σελίδες και κυρίως με μια αρχιτεκτονική παράδοση που ήταν η βαρύτερη κληρονομιά που μας άφησαν. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά του Λαγκαδά μόνο, θα μπορούσε ως το 1978, (δηλαδή μέχρι τον σεισμό), να μας δείξει το μεράκι των προγόνων μας στο πώς έχτιζαν τα σπιτικά τους και βέβαια ως την περίοδο αυτή ο Λαγκαδάς απαριθμούσε περί  τα 90 σπίτια με ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ, που φανέρωνε και τον κοινωνικό βίο αλλά και τις κοινωνικές διαστρωματώσεις  στην πόλη μας.



Κάποια από αυτά καταστράφηκαν με το σεισμό, κάποια τα κατέστρεψαν οι ιδιοκτήτες ευκαιρίας δοθείσης, και περίπου πέντε (5) έμειναν να αντιστέκονται στην όποια μανία του χρόνου και των ανθρώπων. Του Βενιώτη ήδη κατέρρευσε, του Δόγκα επίσης, του Ζλατάνου είναι στην εντατική, του Κούζου αντιστέκεται μετά βίας, ενώ του Γεωργιάδη σήμερα άφησε τον τελευταίο του σπασμό, κάτω από τις φλόγες της φωτιάς. Να σημειώσουμε ότι τα σπίτια αυτά είναι κηρυγμένα ως διατηρητέα και μερικά, όπως του Γεωργιάδη χαρακτηρισμένα ως ιστορικά μνημεία.

Η οικία Γεωργιάδη είναι μια από τις παλαιότερες του Λαγκαδά που επέμενε ακόμα κόντρα στο φθορά και στον άνθρωπο. Χτισμένη γύρω στα 1830 ανήκε σε μια από τις μεγάλες οικογένειες της πόλης και ήταν κατοικία του Δημητρίου Γεωργίου ή Γεωργιάδη ο οποίος απέχτησε 5 παιδιά τον Ηλία, τον Αθανάσιο, τον Φώτιο, τον Θεόδωρο και τον Χρήστο. Ο πρωτότοκος γιός Ηλίας έμελε να τιμήσει ιδιαίτερα το όνομα της οικογένειας καθώς αναδείχτηκε σε άνθρωπο με πλούσια δράση τόσο στον τομέα της παιδείας, καθώς ήταν από τους πρώτους διδάκτορες της φιλοσοφίας, συμφοιτητής και φίλος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και άλλων επωνύμων  ανθρώπων των γραμμάτων της εποχής εκείνης. Υπηρέτησε ως καθηγητής στη Θεοδοσιούπολη του Ερζερούμ της Αρμενίας, στηρίζοντας την απόφαση του Πατριαρχείου για ενίσχυση του ελληνισμού της περιοχής αυτής. Μετά υπηρέτησε στην Αθήνα, στο Βόλο, την Καρδίτσα, στο Δομοκό και τέλος στο Λαγκαδά όπου ίδρυσε το Γυμνάσιο Λαγκαδά, με την στήριξη του Ελευθερίου Βενιζέλου, λίγο μετά την απελευθέρωση του 1912. Τα άλλα αδέρφια ασχολήθηκαν με την γεωργία και τον γνωστό κυλινδρόμυλο, εκτός από τον Αθανάσιο που ξενιτεύτηκε στην Αίγυπτο δραστηριοποιήθηκε ως επιχειρηματίας  και πέθανε εκεί.

Στο σπίτι αυτό γράφτηκαν αρκετές σελίδες της ιστορίας του Λαγκαδά, καθώς οι Γεωργιάδηδες υπήρξαν και ευεργέτες του Λαγκαδά στο χτίσιμο του Α΄ Δημοτικού Σχολείου και του Γυμνασίου, αλλά και στο σπίτι αυτό έγιναν οι πρώτες μυστικές συναντήσεις των νέων του Λαγκαδά, κάτω από την μύτη των Τούρκων και των Βουλγάρων, κατά την πρώτη φάση του Μακεδονικού αγώνα και σύστησαν την οργάνωση ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ με σκοπό να στηρίξουν τους Μακεδονομάχους και τις οικογένειές τους. Όταν οι τούρκοι το αντιλήφθηκαν και τους συνέλαβαν, τους φυλάκισαν στο υπόγειο του σπιτιού της οικογένειας Γεωργιάδη, το οποίο εν τω μεταξύ είχαν επιτάξει.

Αργότερα το σπίτι επιτάχθηκε και πάλι επί της Γερμανικής κατοχής και το υπόγειό του ήταν χώρος προφυλάκισης των πατριωτών της περιοχής μας.

Αυτό λοιπόν το σπίτι, με την τόσο ενδιαφέρουσα ιστορία το είδαμε σήμερα να παλεύει απεγνωσμένα με τις φλόγες, χωρίς κανένας να μπορεί να το προστατεύσει.

Είναι κρίμα, για ακόμα μια φορά, που αυτή η πόλη δεν σεβάστηκε την αρχιτεκτονική της κληρονομιά και δεν διέσωσε αυτά που μας κληροδότησαν οι παλιότεροι ως δείγματα ύφους, αισθητικής και παράδοσης και την άφησε έκθετη στο χρόνο, η φθορά και τη μανία της φωτιάς ή της αδιαφορίας των ανθρώπων.

Ένας ακόμα πυλώνας πολιτισμού γκρεμίστηκε στην πόλη μας, που φαίνεται πως  η φωτιά αναλαμβάνει να αποτελειώσει, ό,τι  δεν καταφέραμε να ολοκληρώσουμε εμείς. Και το μυαλό μας πάει όχι μόνο στα παλιά αρχοντικά, αλλά και στο Μπίλλειο, που πριν από 5-6 μέρες ξαναζώστηκε για τρίτη φορά στις φλόγες!!!

Τρύφων Τσομπάνης