28-10-2022
Χρονογράφημα του Τρύφωνα Τσομπανη
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ….
Ο Ιωάννης Παντίρης-Δήμαρχος Λαγκαδά.
+28 Οκτωβρίου1944
Το όνομα του Ιωάννη Παντίρη, ίσως στους νεώτερους δεν θυμίζει πλέον τίποτα. Σε κάποιους που μένουν στο Λαγκαδά, ίσως απλώς τους θυμίζει την οδό Ιωάννη Παντίρη που είναι ο δρόμος που ξεκινά από το κατάστημα Νάστα και φτάνει στην γωνία της Μεγ. Αλεξάνδρου, όπου ήταν και το σπίτι της οικογένειας Παντίρη (πάνω από την ψησταριά Τσάτσου).
Η οικογένεια του παπα-Δημήτρη Παντίρη, ζούσε όμορφα κι ωραία στην Καλλίπολη της Θράκης και είχε μια θαυμαστή ανάπτυξη δεδομένου ότι είχε δεκατρία (13) παιδιά. Ο Γιάννης πιθανόν ήταν ο δευτερότοκος της οικογένειας, αφού ήρθε πρόσφυγας στην πόλη του Λαγκαδά περίπου 34 χρονών. Αναφέρεται ως δικολάβος-νομικός, αλλά στο Λαγκαδά δραστηριοποιείται στο εμπόριο. Στα 35 του χρόνια ιδρύει με άλλους πρόσφυγες τον «Παμπροσφυγικό Σύλλογο» στην πόλη μας και μετά από λίγα χρόνια, πρόσφυγας ών, εκλέγεται Δήμαρχος Λαγκαδά (1933).
Δεν έχουμε πάρα πολλές πληροφορίες για όλη την οικογένειά του, ξέρουμε όμως ότι η μητέρα του ήταν η Αλεξάνδρα Γιαννούση και ο πατέρας του ο παπα-Δημήτρης Παντίρης γεννημένος στα 1845 στην Καλλίπολη της θράκης, ήρθε κι αυτός στον Λαγκαδά όπου πέθανε στα 1932 στα 87 του χρόνια, σύμφωνα με τη ληξιαρχική πράξη. Οι πληροφορίες θέλουν την οικογένεια να έχει σκορπίσει σε πολλά μέρη αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον.
Ο ένας αδερφός ο Μηνάς, σπουδαγμένος στα νομικά, έγινε νομικός στο Διεθνές δικαστήριο της Χάγης, λέγεται πως μιλούσε 11 γλώσσες. Κάποιες αδερφές ζουν στη Περαία Θεσσαλονίκης και η μία μπαίνει ως νύφη στην οικογένεια Δημάδη του γνωστού διευθυντή της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Ο Ευάγγελος διαπρέπει ως ράπτης στο Παρίσι. Ο Αργύρης, ο πρωτότοκος κι αυτός στην Περαία. Η Φροσύνη θαυμαστή για την ομορφιά της, είναι επίσης στη Θεσσαλονίκη, ένας άλλος αδερφός ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος, δυναμικός και πατριώτης παπάς, που το κάθε κήρυγμά του το τέλειωνε με τη φράση «εύχομαι και σύντομα υπό την σκιάν της κυανόλευκης», ξαπόστασε στη Θεσσαλονίκη. Πάντως σε παλιά κιτάπια του Λαγκαδά αναφέρεται κι ένας αρχιμανδρίτης Γρηγόριος (μένει να ταυτοποιηθεί), ο οποίος εξ΄αιτίας των χαρισμάτων του τοποθετείται από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο ως προϊστάμενος στο Ναό της Λαοδηγήτριας, αλλά δυστυχώς πεθαίνει νέος στα 1928. Η άλλη αδελφή του Παντίρη η Καλιόπη μετακόμισε στο Βόλο, και ήταν παντρεμένη με τον Μπέμπο, από τους οποίους προήλθε η μεγάλη ελληνίδα τραγουδίστρια της νίκης η Σοφία Βέμπω, η οποία όπως διηγείται, περνούσε τα καλοκαίρια της στο Λαγκαδά κοντά στον αγαπημένο της θείο Γιάννη, το Δήμαρχο!!!
Παράλληλα στη ίδια οικογένεια Παντίρη ανήκαν μάλλον και οι απόγονοι του Κωνσταντίνου Παντίρη ή Πανδίρη (πιθανότατα αδελφού του παπα-Δημήτρη) που ζούσαν δίπλα από τη Καλλίπολη στο Αγγελοχώρι. Ο Κωνσταντίνος Παντίρης, ήταν διπλωμάτης και από τα παιδιά του ο Ιωάννης ήταν εργολάβος δημοσίων έργων στην Τουρκία, και ο άλλος γιός του ήταν γιατρός. Στην ιστορία αναφέρεται και ο αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Παντίρης ο οποίος μετά την ανταλλαγή ήρθε εφημέριος στο ναό της Αχειροποιήτου στη Θεσσαλονίκη. Απόγονοι της οικογένειας Παντίρη υπάρχουν σήμερα στην Κωνσταντινούπολη και στη Ραιδεστό, έξω από την Κωνσταντινούπολη.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Ιωάννης Παντίρης είχε και δύο κόρες, την Αλεξάνδρα που γεννήθηκε στη Κερασούντα το 1918 και την Εριέττα γεννημένη στο Λαγκαδά στα 1925. Σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη η κ. Κατερίνα Παπαμιχαήλ, εγγονή του Δημάρχου Ιωάννη Παντίρη, αλλά και στη Λάρισα εντοπίζεται μια απόγονος του Ιωάννη Παντίρη η κ. Καρολίνα Παντίρη.
Αυτό που πληγώνει την όλη ιστορία είναι το τραγικό τέλος του Ιωάννη Παντίρη στην πόλη που αγάπησε σαν δεύτερη πατρίδα του και την υπηρέτησε με αγάπη για σχεδόν τρεις δημαρχιακές θητείες. Κάποιο «ελληνικό» δολοφονικό χέρι τον κατακρεούργησε, παρά την ρητή εντολή των ανταρτών να μη πειραχθεί ο Παντίρης. Την ημέρα που αποχωρούσαν οι Γερμανοί από τον Λαγκαδά στις 28 Οκτωβρίου του 1944 έγινε το κακό, χωρίς να προλάβει να χαρεί τη λευτεριά της πατρίδας του, την οποία τόσο ονειρεύτηκε και τόσο αγωνίστηκε γι αυτήν. Τον βρήκε έξω από τη Χρυσαυγή σε ένα χαντάκι ο Γιώργης Αποστολίδης. Την επομένη ο γαμπρός του Α.Ζαταγιάς, μετά από άδεια του ειρηνοδίκη Λαγκαδά, έκανε όλη τη διαδικασία της ταφής. Ήταν μόνο 56 χρονών!
Τον έκλαψε όλη η πολη του Λαγκαδά.
Κάπως έτσι ξεκινούσε η περίοδος του εμφυλίου, αφού κάποιοι «πατριώτες» θεωρούσαν ότι έπρεπε αυτοί, μετά την αποχώρηση την Γερμανών, να επιβάλλουν τη νέα τάξη πραγμάτων κατά τα δικά τους σοβιετικά πρότυπα.
Ο Παντίρης πανθομολουμένως ήταν ένας άνθρωπος μειλίχιος, με μια ευρωπαϊκή παιδεία, αφού μιλούσε εκτός από τα ελληνικά, τουρκικά, γαλλικά και γερμανικά. Η δυνατότητα που είχε να αλιεύει πληροφορίες από τις δυνάμεις κατοχής και να σώζει αρκετές φορές τους πολίτες του Λαγκαδά από τα καταναγκαστικά έργα ή την δήμευση των αλόγων τους και των περιουσιών τους, μαρτυρείται από ανθρώπους που του χρωστούν τη ζωή τους. Ο αείμνηστος μπαρμπα-Χρήστος Φυλάκης συχνά αναφερόταν στην εφευρετικότητα του Παντίρη να απασχολεί τους δημότες δήθεν σε δημοτικά έργα για να μη δουλεύουν στα έργα των Γερμανών στο αεροδρόμιο του Σέδες, ή όταν μάζευαν κόσμο για καταναγκαστικά έργα στη Γερμανία φρόντιζε να ειδοποιεί τους άνδρες να φύγουν από την πόλη για κάποιο διάστημα. Είναι γνωστή και καταγραμμένη η ιστορία που όταν οι Γερμανοί ετοίμαζαν την αποχώρησή τους, έδωσαν εντολή να συγκεντρωθούν όλα τα άλογα του Λαγκαδά και να επιταχθούν. Ο Παντίρης ειδοποίησε τους πολίτες που είχαν άλογα κι αυτοί κρύφτηκαν για μέρες στο κτήμα Μαγκολέτσου, μέχρι να φύγουν οι κατακτητές κι έτσι γλίτωσαν την επίταξη. Ακόμη, η δυναμική διαμαρτυρία του Παντίρη στη γερμανική διοίκηση για την τακτική των βουλγάρων κατά το μπλόκο του Αυγούστου στο Λαγκαδά, έσωσε πολλά άτομα από τις βιαιοπραγίες των βουλγάρων.
Το ότι ήταν μορφωμένος και μιλούσε γερμανικά, στα μυαλά κάποιων θεωρούνταν αμάρτημα, αλλά αν δούμε ότι ο αδερφός του Παντίρη που ήταν νομικός στο Διεθνές δικαστήριο της Χάγης, μιλούσε 11 γλώσσες ακόμα και Κινεζικά, τότε μπορούμε να φανταστούμε τι παιδεία απολάμβαναν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και της Θράκης. Δεν είναι άσχετο το γεγονός ότι οι άνθρωποι που δολοφόνησαν τον Παντίρη, πριν από καιρό είχαν δολοφονήσει και τον διοικητή του αστυνομικού τμήματος Λαγκαδά, τον Στραβοσκιάδη, οργανώνοντας έτσι πιο εύκολη την «μετάβασή τους στην εξουσία» και τον έλεγχο της πόλης που ονειρεύονταν, αφού πλέον θα έλειπαν από τη σκηνή ο αστυνόμος και ο Δήμαρχος!!! Οι ίδιοι δολοφόνοι σκότωσαν και τον πρώην Δήμαρχο τον Κωνσταντίνο Ηλιάδη, που ήταν έπαρχος στην Πέλλα, τον οποίο βρήκαν σφαγμένο στον Μπογδάνα, καθώς και τον Θ.Καρυοφύλη συνιδιοκτήτη της εταιρείας ηλεκτροφωτισμού του Λαγκαδά, επίσης τον Πλιάκα, έναν αθώο άνθρωπο που έτυχε την λάθος ώρα στο λάθος μέρος που σκότωσαν το Παντίρη και έπρεπε να χαθεί ο μάρτυρας. Τον βρήκαν λίγο πιο πέρα από τον Παντίρη σφαγμένο και το γαϊδουράκι του να στέκει δίπλα του.
Αυτή είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που πάλεψε για τον Λαγκαδά σε δύσκολες εποχές, αλλά η μοίρα του επεφύλαξε την πιο άτυχη και δυσάρεστη κατάληξη, αφού οι Έλληνες τη στιγμή που έπρεπε να ομονοήσουν και να σταθούν στα πόδια τους, ξεκίνησαν ένα τραγικό εμφύλιο με τραγικές βεβαίως συνέπειες.
Η καταγραφή της ιστορίας του Ιωάννη Παντίρη ας διδάξει και ας παραδειγματίσει τις νέες γενιές.
ALBUM
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
.jpg)
