Αναδημοσίευση από το περιοδικό "Today Λαγκαδάς"

Ενα ακέφαλο μαρμάρινο άγαλμα υπερφυσικού μεγέθους κοσμούσε επί πολλά χρόνια την πλατεία του Καλαμωτού και είχε ταυτιστεί με τη ζωή της κοινότητας. Γι’ αυτό, όταν τη δεκαετία του ’60 το γλυπτό βρήκε τη θέση του στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, η θλίψη του «αποχωρισμού» ήταν μεγάλη.Κανείς μέχρι τότε δεν γνώριζε ότι το άγαλμα της πλατείας που είχαν βρει οι ίδιοι οι κάτοικοι καλλιεργώντας τα χωράφια τους ήταν ανδριάντας του Οκταβιανού Αυγούστου. Χρόνια αργότερα, οι ανασκαφές των αρχαιολόγων έφερναν στην επιφάνεια ένα ακμαίο αστικό κέντρο του Μακεδονικού Βασιλείου, άγνωστου επί 20 περίπου αιώνες.

Πρόκειται για τα αρχαία Καλίνδοια, μια πόλη που η ταύτιση του ονόματος της με την περιοχή έγινε χάρη σε μια στήλη που ανακάλυψε τυχαία σε ένα χωράφι η αρχαιολόγος Ιουλία Βοκοτοπούλου. Η στήλη περιέχει τα ονόματα των ιερέων του Ασκληπιού (334-304 π.Χ.) και μεταξύ άλλων αναγράφει: «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΔΩΚΕ ΜΑΚΕΔΟΣΙ ΤΑ ΚΑΛΙΝΔΟΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΑ ΠΕΡΙ ΚΑΛΙΝΔΟΙΑ». Τη σπουδαιότητα αυτής της πόλης φωτίζουν δεκάδες ευρήματα (αγάλματα, επιγραφές, ταφικές στήλες, κοσμήματα, νομίσματα και ειδώλια), που μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τη σύνθεση του πληθυσμού, τους θεσμούς, τις λατρείες και τα ταφικά έθιμα.

Την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τα Καλίνδοια γνώρισαν το αποκορύφωμα της ακμής τους, που ξεκίνησε στα τέλη του 1ου αιώνα για να συνεχιστεί επί δύο περίπου αιώνες. Πολυτελή δημόσια κτίρια με πλούσια διακόσμηση κοσμούσαν το κέντρο της, ενώ ήδη από τον 5ο π.Χ. αιώνα είχε Βουλή, Δήμο και Εκκλησία. Η ευρύτερη περιοχή των Καλινδοίων στην αρχαιότητα ονομαζόταν Βοττική και είχε μεικτό πληθυσμό. Το ελληνικό φύλο των Βοττιαίων εγκαταστάθηκε εκεί τον 7ο αι. π.Χ. και συμβίωσε ειρηνικά με τα θρακικά φύλα που ζούσαν στον ίδιο χώρο. Τον 4ο αι. π.Χ. η περιοχή ενσωματώθηκε στο μακεδονικό βασίλειο και είχε και δικά της νομίσματα με την επιγραφή ΒΟΤΤΙΑΙΩΝ.

Το Σεβαστείο

Στην αγορά δέσποζε το συγκρότημα του Σεβαστείου, ένα επίμηκες κτίριο 70 περίπου μέτρων που φιλοξενούσε τις πιο λαμπρές τελετές των κατοίκων: πολιτικές, θρησκευτικές, κοινωνικές. Τις αίθουσές του κοσμούσαν μεγάλα μαρμάρινα αγάλματα και άλλα έργα τέχνης σπουδαίων καλλιτεχνών της εποχής. Επίκεντρο των λατρευτικών εκδηλώσεων αποτελούσε ο ναός που ήταν αφιερωμένος στον Δία, τη θεά Ρώμη και τον αυτοκράτορα, όπου βάθρο του χάλκινου αγάλματος του Τραϊανού φέρει την υπογραφή «ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΘΕΟΝ ΘΕΟΥ ΥΙΟΝ ΤΡΑΪΑΝΟΝ ΣΕΒΑΣΤΟΝ Η ΠΟΛΙΣ». Με το πέρασμα των χρόνων το κτίριο υπέστη φθορές. «Χορηγός» της ανακαίνισης ήταν η Φλαβία Μύστα, μια ευκατάστατη αστή των Καλινδοίων. Πλήρωσε την επισκευή του παλαιότερου ναού που είχε στο μεταξύ καταστραφεί και, ταυτόχρονα, πρόσθεσε νέους χώρους λατρείας. Η ζωή της πόλης σταμάτησε ξαφνικά στα τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα και αργότερα ήρθε η τελική καταστροφή. Αγάλματα και αρχιτεκτονικά γλυπτά κατέληξαν σε μια μεγάλη ασβεστοκάμινο -πεντακόσια και πλέον θραύσματα βρέθηκαν στην ανασκαφή. Όσα γλίτωσαν από τη βίαιη καταστροφή στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, χάθηκαν κάτω από τα ερείπια του ένδοξου κτιρίου.

Από το 2003 τα Καλίνδοια ανασκάπτονται από τον αρχαιολόγο Κώστα Σισμανίδη, ενώ μέρος των ευρημάτων παρουσιάσθηκε σε έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης το 2008.

Τι σημαίνει η λέξη Καλίνδοια;

Η λέξη Καλίνδοια προέρχεται από το κυλινδέομαι = κυλίομαι, που αφορά το κύλισμα αλόγων. Τα Καλίνδοια δηλαδή ήταν ο τόπος όπου εκπαιδεύονταν άλογα. Μάλιστα, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πάρει από τα Καλίνδοια μια ίλη πεζικού στην εκστρατεία του κατά των Περσών.

Στοιχεία από άρθρο της Γιώτας Μυρτσιώτη από την εφημερίδα Καθημερινή