ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

Κάθε αρχή του Μάρτη θυμάμαι την κυρία-Νίτσα, κοντή, γεροδεμένη, με φαρδιά κατασκευή, ναι την κυρία-Νίτσα, τη δασκάλα της δευτέρας τάξης του δημοτικού, που για κάποιους υπήρξε το φόβητρο των παιδικών μας χρόνων, ιδιαίτερα όταν εμφανιζόταν στο διάλλειμα, στην αυλή του α΄ δημοτικού. Στο χέρι της φάνταζε πελώριο το σκήπτρο της εξουσίας, μια βέργα από κρανιά την οποία της έφερνε πάντα κάποιος μαθητής και ο οποίος βέβαια πάντα δοκίμαζε πρώτος την αντοχή της στις παλάμες του.

Αν τύχαινε και σ’ άρπαζε  στο διάλλειμα από τον γιακά της σχολικής ποδιάς -θυμάστε τότε που το μπλε και το άσπρο δεν ήταν μόνο στη σημαία- ή σε έπιανε από τον σβέρκο, γινόταν αιτία πνευματικής ανάτασης, αφού έλεγες από μέσα σου όσες προσευχές ήξερες ως τότε. Στην τάξη μας έκανε το μάθημα της χειροτεχνίας και της ωδικής. Είχε πολύ ωραία φωνή και επίσης ζωγράφιζε πολύ καλά, είχε μια άνεση στην τέχνη. Κάθε αρχή του Μάρτη όμως το πρόσωπο αυτό αποκτούσε μιαν άλλη διάσταση, μεγαλειώδη, ένδοξη, αγγελική θα έλεγες. Το αποκορύφωμα αυτής της μεταμόρφωσης ήταν όταν στις αρχές του μήνα ξεκινούσαν οι ετοιμασίες για την εθνική γιορτή και η κ. Νίτσα αναλάμβανε την προετοιμασία της. Ύστερα από μια σειρά ακροάσεων, διαβουλεύσεων, και προβών, μετά την πρωινή προσευχή έκανε την θρυλική ανακοίνωση. Πρόσφερε εκείνο το πυγμαχικό της χέρι, με τις τόσες δεξιότητες, σε έναν μαθητή που τον ανέβαζε στο πεζούλι πλάι στη μαρμάρινη σκάλα, εκεί κοντά στο κοντάρι της σημαίας και ακούγαμε να τον δείχνει στον διευθυντή Νίκο Χατζηβασιλείου και στους άλλους δασκάλους και να λέει : «τούτος είναι που θα απαγγείλει φέτος το «Βράχο και το Κύμα», εξήντα στίχοι του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.

Κανένας απ’ τους εκλεκτούς δεν αναλογίστηκε ποτέ να αρνηθεί την ύψιστη τιμή, να παραπονεθεί πως δυσκολεύεται να μάθει απ’ έξω το ποίημα ή να ζητήσει να το μοιραστεί με κάποιον άλλον. Όλοι οι τυχεροί των παιδικών μας χρόνων ακολουθούσαν την ίδια πεπατημένη, με κόπο, πίστη, επιμονή κι αμέτρητες πρόβες, κατάφερναν κάθε 25η Μαρτίου να αναφωνούν μέσα στην αίθουσα τελετών -που δεν ήταν παρά οι δύο αίθουσες του πρώτου ορόφου που άνοιγαν και γινόταν ενιαίος χώρος- με όλη τη δύναμη της φωνής τους: «Μέριασε βράχε να διαβώ του δούλου το ποδάρι… θα σε πατήσω στο λαιμό… εξύπνησα λιοντάρι…», και μεις κάτω ξέπνοοι και με ορθάνοιχτα τα μάτια ακούγαμε ….κι η φαντασία μας έπλαθε τον τρομερό εκείνο βράχο καταμεσής στο πέλαγο, απάτητο, πανύψηλο και… ανίκητο; Οχι .

Λίγο - λίγο καθώς η απαγγελία προχωρούσε, η φαντασία μας επικεντρωνόταν στον αληθινό πρωταγωνιστή της ημέρας που ήταν ΤΟ ΚΥΜΑ . Σιγά-σιγά ο δουλικός παφλασμός αιώνων γινόταν κύμα, τρικυμία, φουρτούνα τρομερή.

«ήμουνα δάκρυ μια φορά

και κοίταξέ με,

έγινα θάλασσα πλατιά,

πέσε προσκύνησέ με»

Τι υπέροχος κόσμος; τι απίστευτα όνειρα κάναμε μέσα σε εκείνη την αίθουσα τελετών; Τι δουλειά είχαμε ρίξει μαζί με την κυρία Νίτσα, να στήνουμε τις κουρτίνες της σκηνής, να ζωγραφίζουμε τα σκηνικά υπό την επίβλεψή της, να κρεμάμε τα πορτρέτα των αγωνιστών και οπλαρχηγών, τα καταφέρναμε πάντα μια χαρά… μα να, το έλεγε και το ποίημα, πως  «οι μικροί μπορούν να κάνουν πολλά, και μεγάλα και οι αδύναμοι να νικήσουν τους ισχυρούς», οι καταφρονεμένοι να κερδίσουν τον σεβασμό, οι υπόδουλοι να λευτερωθούν.

Δεν υπήρχαν προβλήματα, ή λύπες που δεν θα έφερναν χαρές στο κατόπι τους. Ακόμη και η κ. Νίτσα που όλη την ώρα της γιορτής κοίταζε τον μαθητή της που διάβαζε το ποίημα, και τα μεγάλα της μάτια λαμπύριζαν από χαρά και συγκίνηση, έχανε κάτι από τη δύναμή και την επιβολή της, γινόταν τόσο ζεστή, τόσο γλυκιά, τόσο τρυφερή, που μπορούσαμε να την αντικρύσουμε χωρίς φόβο, γιατί…. «τώρα δεν απομένει στον τόπο πού ‘ταν το στοιχειό, κανείς, παρά το… κύμα, που παίζει γαλανόλευκο επάνω από το μνήμα…».

Πανζουρλισμός, χειροκροτήματα, συγχαρητήρια, δακρυσμένα μάτια, στόματα ανοιχτά των μαθητών για την καλή απαγγελία, και η κυρία Νίτσα να κλείνει στην αγκαλιά της τον απαγγελτή, που ήταν ήδη ετοιμόρροπος από την εξάντληση και τον φόβο και να τον ανταμείβει με ένα θερμό μητρικό φιλί.

Υπερβολές παλιών δασκάλων; Νοσταλγίες παλιών μαθητών; Ωραιοποίηση μιας εποχής, που, ούτε αίθουσες πολλαπλών χρήσεως είχαμε, ούτε φωτοτυπημένα σκηνικά, ούτε ηχητική κάλυψη, όμως είχαμε καρδιά και κυρίως είχαμε ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ σαν την κυρία Νίτσα και όχι μόνο αυτή.

Ξέρω πως εδώ και τόσα χρόνια που φύγαμε από κείνη την αυλή του Α΄ Δημοτικού, συναντήσαμε πολλούς βράχους, μεγάλους, μικρούς, κρυφούς, φανερούς, κι αν ο Θεός μας χαρίσει χρόνια πολλούς ακόμα θα βρούμε μπροστά μας. Αυτή η βεβαιότητα όμως πως η νίκη δεν είναι υπόθεση των δυνατών, αλλά των λίγων, των αδύναμων, φυτεύτηκε βαθειά μες την καρδιά μας, από τους ωραίους εκείνους Δασκάλους των παιδικών μας χρόνων και τους ωραίους ποιητές σαν τον Βαλαωρίτη που άγγιξαν τις καρδιές μας και γιγάντωσαν τις ελπίδες μας. Τους ευχαριστούμε όλους από καρδιάς.