Χρονογραφικά Σημειώματα

Του Τρύφωνα Τσομπάνη

Το αστικό κατέβαινε ασθμαίνοντας το Δερβένι, και ο κάμπος του Λαγκαδά ξάπλωνε νωχελικά στην αγκαλιά της Μυγδονίας γης. Η μέρα γέρνοντας προς το απόγευμα έριχνε μια απαλή δέσμη φωτός στην περιοχή, φωτίζοντας τους κάμπους με τα χωράφια και αφήνοντας σε δεύτερο πλάνο τους σκιερούς όγκους των βουνών που περιβάλλουν την πόλη. Ασυναίσθητα μου ήρθε στο νου ο στίχος του Σεφέρη, που σε κάποια στιγμή νόμισα πως την έγραψε για τον δικό μας τόπο: «Ο τόπος μας είναι κλειστός, όλο βουνά που έχουν σκεπή το χαμηλό ουρανό μέρα και νύχτα. Δεν έχουμε ποτάμια, δεν έχουμε πηγάδια, δεν έχουμε πηγές, μονάχα λίγες στέρνες, άδειες κι αυτές, που ηχούν και που τις προσκυνούμε. Ήχος στεκάμενος κούφιος, ίδιος με τη μοναξιά μας, ίδιος με την αγάπη μας, ίδιος με τα σώματά μας. Μου φαίνεται παράξενο που κάποτε μπορέσαμε να χτίσουμε τα σπίτια τα καλύβια και τις στάνες μας».

Καθώς περνούσε το αστικό κάτω από την παλιά γέφυρα και έπαιρνε τη στροφή των Λαγυνών, έβλεπες πιο καθαρά τους όγκους των βουνών να διαγράφονται στον ορίζοντα σαν μια κλειστή αγκαλιά που θαρρείς θέλουν να προστατέψουν τον τόπο από κάθε κακό. Αυτά τα βουνά υπήρξαν κάποτε η σωτηρία των ανθρώπων όταν σε καιρούς δύσκολους αναζητούσαν μέσα στην καρδιά τους τη σωτηρία. Αυτά τα βουνά κάποτε γίναν για χάρη μας νταμάρια, πρόσφεραν τα σωθικά τους για να στρώσουμε τα σοκάκια και τους δρόμους μας, αυτά τα βουνά σήμερα τα προσφέρουμε τα σκουπίδια μας και βρωμίσαμε την ατμόσφαιρα και την ομορφιά τους, ως «αντίδωρο ευχαριστίας» για τις καλοσύνες τους. Αυτά τα ίδια βουνά στις μέρες μας συνεχίζουν την προσφορά τους και τα ξυλεύουμε σε καιρούς κρίσης και αναγκαιμού.

Από τα φανάρια και πέρα αρχίζει πλέον ο κάμπος να κυριαρχεί και είναι χάρμα οφθαλμών να βλέπεις το πανηγύρι των χρωμάτων που στολίζουν τον τοπίο μας. Το χρώμα που κυριαρχεί το κίτρινο, το κόκκινο και το μπλέ της μολόχας. Καμιά φορά θαυμάζω και αναρωτιέμαι για την οξυδέρκεια της φύσης να προσαρμόζεται με τους καιρούς και τους χρόνους των ανθρώπων και των γιορτών ακόμα. Το Σάββατο του Λαζάρου κατά το έθιμο τα κίτρινα λουλούδια θα στολίσουν τα καλάθια των καλαντιστών που θα τραγουδούν «ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα βάγια», πάντα κίτρινα τα λουλούδια στα καλάθια, τα λαζαράκια, παλιό και γνώριμο έθιμο, ίσως για να δείχνει το χρώμα της ζωής που χάνεται, αλλά και να φωτίζει την πίκρα του θανάτου. Τα λουλούδια της αγριομολόχας προσθέτουν έναν διαφορετικό χρωματικό τόνο μωβ στον πίνακα της φύσης και μας εισάγουν στο πένθιμο χρώμα της μεγαλοβδομάδας, όπου τα πάντα χαμηλώνουν ακόμα και οι εντάσεις των χρωμάτων. Δεν βλέπετε στις αυλές τις πασχαλιές ολάνθιστες πώς αναγγέλλουν τον ερχομό των παθών! Κι εκείνη η αγράμπελη με τα κρεμασμένα τσαμπιά της, πλούτος χρωμάτων κι αρωμάτων. Κι αν πάρεις τη στροφή από το ΑΓΝΟ και μετά, θα γεμίσει το μάτι σου από εκείνο το χτυπητό χρώμα της παπαρούνας που σου προσφέρεται έτοιμη για το ανθογυάλι ή το στεφάνι της πρωτομαγιάς. Το κόκκινο είναι το χρώμα της χαρμολύπης, πένθος και ανάσταση μαζί, χαρά και φως, πάθος και ζωή. Τα δέντρα ολάνθιστα πλέον ανεβάζουν τους χυμούς της ζωής στα βλαστάρια τους, μια αρμαθιά πρόβατα βόσκουν αμέριμνα κάτω από τη γέφυρα, έτοιμα να «άρουν» την βουλιμία του κόσμου, η γη μαλακή, αδάμαστη με όλους τους τρυφερούς υπαινιγμούς, προσφέρει εκείνο το χωματένιο άρωμά της στον περαστικό. Η βροχή έρχεται να δώσει ανάσα δροσιάς στη φύση και στον κόσμο και μια αίσθηση μελαγχολίας που πάντα κρύβεται μέσα στην άνοιξη. Οι βροχές κλαψιάρικες και χαρωπές, ζεστές και παγωμένες, μόνιμες και περαστικές, δεν φέρνουν μόνο ο μήνυμα της κάθε εποχής αλλά μας προσαρμόζουν στα δεδομένα της ζωής μας. Βρέχει, και θαρρείς πως είναι μια επιτάφια θρηνωδία της μεγάλης Παρασκευής και ξαφνικά μια λιακάδα ανατρέπει τον πόνο και την διάθεση της ψυχής. Η Απριλιάτικη βροχή, απομεινάρι του χειμώνα αλλά και προπομπός του Πάσχα, έως ότου έρθει η αγία βροχή της Μεγάλης Παρασκευής, δάκρυ θαρρείς τ’ ουρανού, φορτωμένη με τα μύρα των εσώτατων κήπων, δεν μουσκεύει, δεν πλημμυρίζει, ήσυχη και θλιμμένη, υπογραμμίζει μόνον το «γλυκύτατόν μου έαρ» και κρατάει το ίσο στις ψαλμωδίες των θρήνων. Γι’ αυτό ο θεσσαλονικιός Γιώργος Θέμελης θα τραγουδήσει την εποχή αυτή με τους ωραίους στίχους του: «η άνοιξη, το πέλαγος, ο επιτάφιος. Το πρώτο χελιδόνι, ο ήλιος και η θάλασσα. Η άνοιξη, το πέλαγος, η πρώτη ανάσταση. Πάσχα των Ελλήνων Πάσχα».

Χρώματα κι αρώματα του τόπου μας!!! Ένα καρδιοχτύπι για ό,τι περιμένουμε!!!