Χρονογραφικά σημειώματα του Τρύφωνα Τσομπάνη.

Mάρτης, και τα πρώτα μπουμπούκια της μυγδαλιάς τραγουδούν την άνοιξη. Έβλεπα σήμερα στον κήπο να σκάνε τα πρώτα ζουμπούλια και οι καλεντούλες και αγαλλίασε η καρδιά μου από ομορφιά. Oι ανεμώνες πρόβαλαν τα σφιχτά μπουμπούκια τους έτοιμα να εκραγούν από χρώματα. Η βροχή παρ’ όλα αυτά και η μαρτιάτικη ψύχρα επιμένει να επιβεβαιώνει την παροιμία περί του «γδάρτη και παλουκοκάφτη Μάρτη».

Παρασκευή  Γ΄ των νηστειών και οι καμπάνες θα ηχήσουν σε λίγο για την ακολουθία των χαιρετισμών, με τα πανέμορφα και ποιητικά εκείνα «χαίρε» που ακούγονται σε όλη την πένθιμη σαρακοστή, θαρρείς κόντρα στην λογική της σαρακοστιανής ατμόσφαιρας. Όμως όχι, ποτέ η εκκλησία δεν άφησε τον άνθρωπο στην απόλυτη σιωπή της λύπης και της πένθιμης ατμόσφαιρας, γιατί όλη η πίστη της ορθοδοξίας στηρίζεται σ’ εκείνο το απίθανο «χαίρε» του αγγέλου στην Παναγιά και το εκκωφαντικό «χαίρετε» στις μυροφόρες. Ακόμα και την μεγάλη Παρασκευή όπου ο πόνος του Σταυρού και ο σπαραγμός της μάνας-Παναγιάς φτάνει σε όρια δυσθεώρητα, μια αχτίδα φωτός και ελπίδας αναστάσιμης γλυκαίνει «τα των ευσεβών αισθητήρια» με εκείνο το υπέροχο τροπάριο «σε τον αναβαλλόμενον το φως, ώσπερ ιμάτιον». ’λλωστε δεν μας φαίνεται καθόλου περίεργο πως ποτέ δεν λείπει ο Μάρτης από την σαρακοστή, καθώς στις 25 του μήνα θα ακουστεί το «Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον», στα μισά του πελάγου της νηστείας και της σιωπής, μήνυμα χαράς και αγαλλιάσεως για όσους δεν έμειναν παθητικά και μίζερα να υπερασπίζονται τους μύθους των ποιητών, δεδομένου ότι η χαρά είναι άφατη όχι μόνο «ότι εμαράνθησαν οι των μύθων ποιηταί» αλλά και ότι «διεσπάσθησαν αι πλοκαί των Αθηναίων», δηλαδή κάθε τι που δεν έκλινε γόνυ «τω αγνώστω θεώ».  Και να, έρχεται τώρα Αυτή η «φωτοδόχος λαμπάδα» να φωτίσει σκοτάδια και ζωές, να προβάλλει το «άνθος της αφθαρσίας», να γίνει «λιμήν των του βίου πλωτήρων», να γίνει η «στοργή η πάντα πόθον νικώσα», αυτή το «άνθος της αφθαρσίας…δι ης νεουργείται η κτίσις». Πώς να μη ανακράξεις το «χαίρε νύμφη ανύμφευτε»!

Τα χρόνια περνούν αλλά η θύμηση πάντα γλυκαίνει την καρδιά καθώς ξαναφέρνει στο νου τα χρόνια τα παιδικά, όπου με λαχτάρα μας ετοίμαζαν οι μανάδες για το «χαιρονύμφια». Σοφή στάση ζωής!  γιατί μας έμαθαν να κρατιόμαστε στη ζωή από την «άγκυρα της ελπίδας» την κυρά-Παναγιά και να προσφεύγουμε σ’ αυτή όταν τα κύματα του βίου θεριεύουν. Με το χτύπημα της καμπάνας όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στην εκκλησιά, οι δάφνες κι οι μυρσίνες ευωδίαζαν στην αυλή της αγιά-Παρασκευής και το θυμίαμα έφτανε ευωδιαστό ως τα πρόθυρα της αυλής. «Ανοίξω το στόμα μου και πληρωθήσεται πνεύματος και λόγον ερεύξομαι τη βασιλίδι μητρί…». Ποιός δεν σιγομουρμούρισε αυτούς τους ύμνους και ποιος δεν αισθάνθηκε ρίγος να τον διαπερνά όταν όλος ο κόσμος μαζί έψαλε το «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια…». Στιγμές ιερές γεμάτες κατάνυξη και νοσταλγία αλλά και με τη δυνατότητα να τις ξαναζούμε κάθε χρονιά, αφού έχουμε την υγειά μας με τη χάρη Της, για να προσφεύγουμε στην εικόνα της την «Πάντων χαρά», όπως την θέλησε ο ζωγράφος και ο ποιητής την στιχούργησε ως «δοχείο χαράς».

Πάντα τέτοιες μέρες όλοι οι φιλόμουσοι πλαισίωναν τους χορούς των ψαλτών, αλλά άρχιζαν και οι πρώτες πρόβες για την χορωδία που θα έψαλλε τα εγκώμια την Μεγάλη Παρασκευή. Ωραίες μνήμες που ανασταίνουν ελπίδες, δύναμη και αντοχή για τα στραβά της καθημερινότητας. Μακάρι να είμαστε γεροί και υγιείς κάθε χρόνο να ζωντανεύουμε τη θύμηση και να παρακαλούμε όπως «δεξαμένη την νυν προσφοράν, από πάσης ρύσει συμφοράς, άπαντας…».